شعر اخلاقی

قصیده

از آغاز شعر فارسی(ق سوم) به تقلید از شعر عربی پدید آمد و تا قرن ششم رواج بیشتری داشت . ‏قافیه آن در مصراع اول وتمام مصراع های زوج آن است.بیشتر برای:توصیف ،مدح،هجو، پند و ‏اندرز،حکمت و عرفان به کار برده می شود.

معروفترین شاعران این قالب:رودکی،فرخی سیستانی،ناصر خسرو،مسعود ‏سعد،سنایی،انوری،خاقانی،سعدی،قآنی،ملک الشعرای بهار،دکتر مهدی حمیدی،امیری فیروز کوهی و ‏مهرداد اوستا هستند.

قسمت های آن عبارتند از:

‏1- مطلع:نخستین بیت

‏2- تغزل:بیت های نخستین شعر که معولا در عشق و جوانی و یا وصف طبیعت است.

‏3-بیت تخلص:بیتی است که شاعر با آن از مقدمه خلاص و رها می شودو وارد اصل موضوع شعر می ‏شود.البته گاهی به دو 2 یا چند بیت کشیده می شود ولی یک بیتی اش موجز و زیباتر است.

‏4-تنه اصلی:اصلی ترین قسمت قصیده است،زیرا مقصود اصلی شاعر را در بر می گیرد.

‏5-شریطه:دعای پایانی شاعر است برای جاودانگی عمر ممدوحو معشوق و برای این امر شروطی را می ‏گذارد که از این جهت به آن شریطه می گویند.

‏6- مقطع:بیت پایانی قصیده است و باعث حسن ختام می شود و معمولا اسم تخلص شعر شاعر در آن ‏است.

‏7- تجدید مطلع:بیت مصرعی است که شاعر در میان قصیده می آورد و بعد از آن قصیده را با قافیه ‏بیت مصرع آن که معمولا متفاوت با مطلع قصیده است،ادامه می دهد.خاقانی و سعدی تجدید مطلع ‏های معروفی دارند.